Franco ‘Bifo’ Berardi – Futurability
Negri helpt daarbij, maar is volgens Berardi uiteindelijk toch ook ‘retorische viagra’. Deleuze en Guattari zijn de belangrijkste referenties voor Berardi door het hele boek heen. Ook Baudrillard is een relevante verwijzing bij zijn hier besproken denken. Maar bij het refereren aan Baudrillard lijkt het toch wat mis te gaan. Berardi haalt hem enkel aan als het gaat over het ‘sociale’, wat hij introduceert door vooral aan te geven dat Thatcher evengoed als Baudrillard aangaf dat het sociale (en ook ‘society’) niet meer bestaat. Hiermee wordt Baudrillard op een rare manier in zijn verhaal verweven. Ook als hij Baudrillards ‘onjuiste voorspelling’ over schuld aan haalt, dan pakt hij een zeer selectieve quote en is het maar zeer de vraag of Baudrillard dit wel als voorspelling heeft geschreven. En juist ook als hij verder ingaat op bijvoorbeeld McLuhan, geld, terrorisme – waar Baudrillard wel degelijk een waardevolle referentie had kunnen zijn – is Baudrillard de grote afwezige in zijn referenties. Enkel waar Baudrillard aangeeft dat waarde overal los van gezongen is, dan lijkt Berardi hem gelijk te geven, terwijl hier Baudrillard nog veel verder gevolgd had moeten worden. Hoe dan ook, op basis van Hegel, Marx en Berardi’s geliefde theorie omtrent een ‘general intellect‘ beschrijft Berardi zijn visie met verwijzingen naar alles wat je aan filosofie zou verwachten. Hij blijft toch nog altijd diep geworteld lijkt in het operaïsme en stemt volledig in met wat Marcuse analyseerde onder de noemer ‘eendimensionale mens‘. Geen revolutie wil hij, geen opstand, maar hij hangt een toch wat naïeve opvatting aan over onze mogelijke bevrijding van werk door technologie en meer ‘zorg’ voor onszelf en elkaar. Dat is zo ongeveer zijn positie en denktrant. Berardi probeert het concreet te maken door in te gaan op hedendaagse thema’s. De ‘witte mannenwereld’ toont volgens Berardi op verschillende gebieden een opvallende impotentie. Denk aan de terroristische aanslagen die nauwelijks voorkomen kunnen worden en de financiële automatismes die niemand aan banden weet te leggen. “Now we life in a world of embedded game over”, schrijft Berardi. Berardi schrijft over uiteenlopende zaken als Obama, de Hunger Games en de film la Haine. Ook mcKenzie Wark en Foucault worden op een verrassende manier aangehaald. Schopenhauer wordt op een verrassende wijze juist aan de kant geschoven, ondanks de toch verwante pessimistische blik. Misschien zijn we in een tijd beland waarin er nauwelijks meer mogelijkheden zijn, vraagt hij zich af. En daarom zoekt hij misschien overal om hem heen bij allerhande denkers en thema’s rond om mogelijkheden te verkennen. En dat lijkt precies ook waar hij toe oproept voor elk ander. Die mogelijkheden zitten uiteindelijk volgens Berardi namelijk vooral in ons bewustzijn van onze kennis (knowledge). En juist dit zoekend soort kennisvorming wat hij hier laat zien, waar met wisselende blikken naar allerlei verschillende betekenissen van zaken wordt gekeken is noodzakelijk. Het onderwijs speelt daarmee een belangrijke rol in de oplossing die Berardi voorstelt, om juist bewustzijn van kennis te vergroten.
En dat kan worden gelezen als een opdracht aan alle onderwijzers en leraren. We moeten het onderwijs richten op het creëren van betekenis. Dat betekent ook weerstand bieden tegen een dominante trend die daar haaks op staat. Toenemende productiviteit door machines, meer vrijheden voor de werkers, iedereen kan opleiding genieten: maar het komt vooralsnog allemaal neer op een toename van uitbuiting.
We moeten weer de autonomie van het leerproces heroveren. De evaluatie en formatie van ons leren moet niet in andermans (winstgestuurde, innovatieve, marktgedreven, neoliberale) handen komen. Publiek onderwijs is noodzakelijk, de wetten van de financiele economie moeten buiten de onderwijsinstellingen blijven. Berardi werkt zijn ideeen voor het onderwijs niet erg diepgaand uit, maar probeert wel duidelijk te maken waar volgens hem de angel zit om zo ons bewustzijn te vergroten en onze solidariteit te zoeken: Deze boekbespreking is geplaatst binnen de volgende categorieen: 2017, Berardi, Deleuze en Guattari, Diversiteit, Eigentijds onderwijs, ICT in onderwijs, Marcuse, Marx, Onderwijswoorden, Recente publicaties, Schopenhauer, Toekomstgericht |